Mantelzorger, hoe gaat het met jou?

Op 10 november 2019 was het de Dag van de Mantelzorg. Uit cijfers van Mantelzorg Centraal blijkt dat er in Nederland ongeveer 4,4 miljoen mensen zijn die voor een ander zorgen, zowel voor andere mensen als voor dieren. Maar liefst 750.000 mensen zorgen zelfs meer dan acht uur per week voor iemand en doen dat langer dan drie maanden! Eén op de zes mantelzorgers combineert betaald werk met de mantelzorg.

Wanneer je mantelzorger wordt
Wanneer iemand in je naaste omgeving ziek wordt, heeft dit invloed op de persoon zelf maar ook op de omgeving. Ineens, of geleidelijk aan, moet er van alles gebeuren. Bij mantelzorg denken we al snel aan de zorg voor een fysiek of mentaal aftakelende oudere, maar mantelzorg betekent ook zorgverlening voor dieren. En natuurlijk zijn er legio andere scenario’s waarin mantelzorg noodzakelijk is. Denk aan situaties waarin een partner een burn-out heeft, chronisch ziek wordt of anderszins beperkt is. Ook gezinnen waarin een kind een handicap, beperking of een ziekte heeft, wordt er veelal beroep gedaan op de zorg binnen dat gezin. Naast de partnerrol, ouderrol of kindrol krijg je er nu een zorgrol bij.

Rollercoaster
Je kunt schrikken van de plotselinge verandering of ziet dat je naaste meer hulpbehoevend begint te worden. Allerlei praktische zaken moeten geregeld worden en je rent van hot naar her om het zo goed mogelijk voor elkaar te krijgen. Maar er gebeurt ook iets met jou: je slaapt slechter, raakt oververmoeid, hebt minder tijd voor jezelf, laat staan voor je sociale contacten. Je bent verdrietig, maakt je zorgen, voel je onder druk gezet of ervaart stress. Vaak heb je weinig tijd en ruimte wanneer je van het ene op het andere moment mantelzorger wordt. Natuurlijk weet je dat je goed op jezelf moet blijven letten, goed voor jezelf moet zorgen. Maar ja, die ander heeft hulp nodig en professionele hulp kan niet alles bieden wat noodzakelijk is.

Zware last
Er zijn veel redenen om de mantelzorg op je te willen nemen. Vandaag de dag wordt er steeds meer op deskundige hulp bezuinigd waardoor veel mensen gedwongen worden tot mantelzorg. Het besluit om deze zorg te verlenen komt mogelijk voort uit loyaliteit of plichtsbesef, maar ook komt veel van de zorg neer op de mensen die nu eenmaal het dichtstbij wonen. Hoe het ook zij, mantelzorg is, ondanks de mooie kanten die er ook bij horen, vaak zwaar.

Nieuwe situatie
Hoe houd je jezelf staande en hoe zorg je ervoor dat je er zelf niet aan onderdoor gaat? Je denkt misschien dat er ‘vanzelf’ weer tijd komt om je met deze vragen bezig te houden. Dat is misschien ook zo, maar tot die tijd cijfer jij jezelf weg. Emoties zijn er wel, maar tijd om er iets mee te doen is er niet. Vaak is er gewoon geen tijd of heb jij je nauwelijks kunnen voorbereiden op de nieuwe situatie in je leven. Je bent gehaast, kortaf naar anderen, begint het contact met je partner en kinderen te verliezen, voelt je gespannen en krijgt last van andere fysieke, stressgerelateerde klachten.

Zorgen voor jezelf
Hoe kun jij in dergelijke situatie goed voor jezelf zorgen? Het is ingewikkeld alle ballen in de lucht te houden en de balans te bepalen tussen je eigen behoeften, die van de omgeving en de zorgverlening. Ook vraag je je af wat je kunt doen aan jouw gevoel dat je er meestal alleen voor staat. En wat nu als de zorgperiode na verloop van tijd voorbij is? Je weet niet wat er dan allemaal met jou is gebeurd, of je geliefden dan nog steeds voor je klaarstaan en of er dan wel ruimte is om je eigen emoties te verwerken. Wordt je op dat moment wel écht gehoord en begrepen?

Nu is het jouw beurt
Counselling kan je helpen je eigen gedachten, gevoelens en behoeften een plek te geven. Je hoeft niets meer weg te stoppen: het is nu jouw beurt om voor jezelf te zorgen, er voor jezelf te zijn. Dat is heel belangrijk, je kunt immers alleen goed voor een ander zorgen wanneer je ook heel goed voor jezelf zorgt. Jan van Eck is counselor en vertelt: ‘Je leert ruimte te geven aan je emoties wanneer jij je bijvoorbeeld verdrietig, boos of onzeker voelt, wat rust in je hoofd kan brengen. Je krijgt op jouw manier inzicht in jezelf wat de hele periode van zorg met jou gedaan heeft.’

De ruimte die je nodig hebt
‘Samen gaan we op zoek naar wat jou energie oplevert in plaats van wat jou energie kost’, vervolgt Jan. ‘Wat heb jíj nodig? Dit verschilt van persoon tot persoon. Belangrijk is in ieder geval dat er écht naar jou geluisterd wordt. Een luisterend oor, zonder dat mensen uit je omgeving hun eigen mening geven of met hun eigen verdriet op de proppen komen. Ben jij mantelzorger (geweest) en lijkt het erop dat je eraan onderdoor gaat, neem dan de tijd om voor jezelf te zorgen. Ik neem de tijd die jíj nodig hebt om inzicht in jezelf te krijgen.’